پلتفرم ارزیابی شناختی کارکنان به تفکیک شغل (نسخه صفر)
مهمترین هدف هر سازمانی دستیابی به بالاترین سطح بهره وری است. نیروی انسانی ماهر و کارآمد از عوامل مهم و نقش آفرین در ارتقاء عملکرد سازمان و حصول به برنامه های پیش بینی شده است. این امر زمانی اهمیت دوچندان پیدا می کند که سازمان، مسئولیت واحدهای مختلف خود را بر عهده کارشناسان و متخصصان توانا، خلاق، دارای انگیزه و پشتکار و به روز قرار دهد. چنین افرادی علاوه بر استفاده تام و تمام از قابلیت های شناختی، عاطفی، اجتماعی و علمی خود، خواهند توانست با برنامه ریزی بلند مدت علاوه بر کسب تجربه و بازتعریف هویتی خویش به شکوفایی و پرورش استعدادها و قابلیت های خود بیشتر اهتمام ورزند تا از این رهگذر، مسئولیت های محوله سازمانی خود را بیش از پیش بصورت درخور و شایسته ایفا کنند. بنابراین گزینش درست کارشناسان با ویژگی های مد نظر از دغدغه های اساسی مدیران ارشد هر سازمانی که دل در گرو رشد و شکوفایی افراد زیرمجموعه و سازمان خود دارد، است.
در گستره کنونی جهان با روابط بس پیچیده و دخالت مولفه های عدیده و بیشمار در شکل گیری، تکوین و دستیابی به یک هدف، سازمانها در اغلب کشورهای پیشرفته با تکیه بر یافته های حوزه های مختلف روانشناسی نظیر روانشناسی شناختی، دانش عصب روانشناختی، روانشناسی تجربی، و … کارکنان خود را با در نظر گرفتن خصوصیات و ویژگیهای مشاغل مورد نظر از یک سو و انطباق آن با ویژگیهای روان شناختی و شناختی داوطلبان از طرف دیگر گزینش و انتخاب می کنند. بعلاوه انتخاب و گزینش افراد بر اساس معیارهای علمی موجب خواهد شد مجموعه سازمان در همکاری با یکدیگر با انعطاف و پذیرش بهتری عمل کنند، زیرا عمل بر اساس معیارهای شفاف برای زیر مجموعه های سازمان قابل هضم خواهد بود.
طرح حاضر به منظور تدوین بسته جامع ارزیابی شناختی (با تاکید بر هوش کلی) طراحی شده است .
اهداف
۱
پرهیز از اتلاف زمان در ارزیابی های شغلی غیرضروری
۲
تهیه و ارائه نيمرخ شناختی هوشی افراد معرفی شده
۳
استخراج شاخصهای شناختی غیر کلامی موثر در هوش کلی و عمومی مبتنی بر شغل
۴
ارائه نمرات هنجاری هوش کلی و سه شاخص عمده پایه برای استفاده در ارزیابی های بعدی شغلی
۵
غربالگری جامع داوطلبان شغلی به منظور تبدیل وضعیت مجموعه مربوطه جهت انتخاب افراد کارآمد و توانمند
نقش قابلیتهای شناختی در موفقیت افراد در انجام مسئولیتها و نقشهایی که بر عهده دارند، بسیار حائز اهمیت است. برای استفاده بهینه و مناسب از نیروهای انسانی، به ویژه در عصر رشد سریع علم و فناوری که با نیازهای متنوع جامعه همراه است، ارزیابی و سنجش دقیق و علمی این قابلیتها ضروری است. این ارزیابی و سنجش با هدف بهرهبرداری مناسب از خلاقیتها و قابلیتهای شناختی برجسته کارشناسان و متخصصان انسانی، به جوابگویی نیازهای مختلف جامعه در این دوران سریع و پویا ارتباط دارد.
قابلیتها و کارکردهای شناختی انسان بسیار متنوع و گسترده است. این شامل مواردی مانند حافظه، کارکردهای اجرایی، هوش، اعمال عالی انسانی، خود و هویت و غیره میشود. در این بین، هوش به عنوان یک ظرفیت کلی و نتیجهای از مجموعه تواناییهای شناختی انسان، نقش اساسی در تفکر منطقی، اعمال هدفمند، بهرهگیری از تجربیات گذشته و مواجهه مؤثر با محیط را دارد. این ظرفیت هوش، به انسان امکان میدهد تا به طور منطقی فکر کند، هدفمند عمل کند و با چالشهای محیطی که در آن قرار دارد، مواجهه کند.
Operational definition of evaluated indicators
تعریف عملیاتی شاخصهای مورد ارزیابی
استدلال سیال (Fluid Reasoning)
استدلال سیال به صورت توانایی در حل مسائل جدید ظاهر می شود. و برای این منظور از تجربه های قبلی و انتظارهای فرهنگی و دانش متبلور تاثیر اندکی در رسیدن به راه حل ها دارد. چرا که در استدلال سیال از محرک های بصری – فضایی استفاده می شود و آن ها از انتظارهای فرهنگی و زبانی و دانش متبلور نسبتا آزاد هستند. اما استدلال سیال را نباید به مسائل بصری-فضایی محدود کرد بلکه می تواند به مسائل عددی و کلامی نیز مربوط باشند. از همه مهم تر استدلال سیال تقریبا با عامل g یا شاخص کلی هوش مترادف است.
شاخص بصری فضایی (Visual Spatial)
این شاخص توانایی تجزیه و تحلیل و ترکیب محرک های بصری انتزاعی را اندازه می گیرد. این خرده آزمون، همچنین مستلزم شکل گیری مفهوم غیرکلامی، ادراک بصری، سازمان بندی، ادراک و هماهنگی محرک های بصری-فضایی، یادگیری و توانایی جدا کردن شکل از زمینه است. در حل این خرده آزمون عملا پردازش های شناختی در زمینه هایی مانند ادراک بصری، پردازش همزمان (Simultaneous Processing)، تجسم فضایی و دستکاری فضایی اتفاق می افتد.
حافظه فعال (Working Memory)
حافظه فعال در تمام فعالیت های روزمره نقش دارد و به سبب آن نقش بسیار مهم تری در فرآیند یادگیری و انجام کار و تکلیف ذهنی و نگهداری اطلاعات و توجه و تمرکز دارد. حافظه فعال نقش واسطه ای را میان اطلاعات حسی و حافظه بلند مدت ایفا می کند. به این ترتیب که اطلاعات رسیده از حافظه حسی و بلند مدت را در جهت انجام هرگونه کار یا تکالیف، با هم ترکیب می کند . حافظه فعال همواره در حال فعالیت است و به همین سبب به آن حافظه فعال می گویند. نگهداری اطلاعات در حافظه فعال محدود است و آن را مشابه یک تخته سیاه می دانند که کارها و یا حسابها را بر روی آن انجام داده و سپس آن ها پاک می کنیم و به سراغ کار بعدی می رویم .
شاخص سرعت پردازش (Processing Speed)
این شاخص سرعت پردازش ذهنی که به توانایی ذهنی در ارائه پاسخ صحیح و سریع به محرک می پردازد. این شاخص معین کننده استفاده بهینه از سایر شاخص های شناخت است. در ارزیابی این شاخص اسکن دیداری و پیگیری تصویر مورد بررسی قرار گرفت و تکلیفی از لحاظ پیچیدگی بسیار ساده است و باعث می شود مستقیما سرعت و دقت را ارزیابی نماید. این خرده آزمون سرعت و دقت در اسکن دیداری و توالی اطلاعات دیداری ساده را ارزیابی می کند. عملکرد در این آزمون متاثر از حافظه کوتاه مدت، توجه و هماهنگی دیداری حرکتی نیز است. نمره پایین در این آزمون علاوه بر ضعف در موارد ذکر شده مانند ضعف در توجه و تمرکز و یا سرعت پردازش ، می تواند پیش بینی کننده مشکلات دیگری مانند علائم وسواس اجباری (OCD) نیز باشد.
راهنمای سریع آزمونها
شاخص مورد ارزیابی |
خرده آزمون |
زمان |
تعداد سئوال ها |
استدلال سیال |
خرده آزمون شماره 1 |
13 دقیقه |
26 |
استدلال سیال |
خرده آزمون شماره 2 |
14 دقیقه |
27 |
درک دیداری فضایی |
خرده آزمون شماره 3 |
12 دقیقه |
26 |
سرعت پردازش |
خرده آزمون شماره 4 |
2 دقیقه |
60 |
حافظه |
خرده آزمون شماره 5 |
11 دقیقه |
26 |
جمع کل |
5 خرده آزمون |
52 دقیقه |
165 سئوال |
Fluid Reasoning Index
۱. شاخص استدلال سیال یا هوش سیال
• شاخص استدلال سیال یا هوش سیال (Fluid Reasoning Index) در ارزیابی هوش بسیار مهم است. برای ارزیابی این شاخص، از دو خرده مقیاس استدلال ماتریس (Matrix Reasoning) و تشخیص وزن (Figure Weight) استفاده میشود.
خرده مقیاس استدلال ماتریس، تواناییهای گستردهای از جمله هوش دیداری، طبقهبندی و توانایی فضایی، دانش رابطه کل و جز، پردازش همزمان و غیره را ارزیابی میکند. همچنین، برای این خرده مقیاس نیاز به توجه به جزئیات و حافظه کاری است.
خرده مقیاس تشخیص وزن نیز شامل مواردی مانند هوش سیال کمی، استنتاج، حافظه کاری، پردازش دیداری، توجه و تمرکز است.
این دو خرده مقیاس در ارزیابی هوش سیال و قابلیت استدلال و تفکر منطقی افراد بسیار مهم هستند. با استفاده از این خرده مقیاسها، میتوان تواناییهای شناختی افراد را در زمینه استدلال و حل مسائل بهبود داد و ارزیابی دقیقی از هوش سیال آنها داشت.
Matrix Reasoning
۱.۱. آزمون معماهای تصویری
• آزمون معماهای تصویری (Matrix Reasoning) شامل 26 سوال است که در قالب تصاویر ناقص ارائه میشود. در هر سوال، یک تصویر ناقص نمایش داده میشود و آزمودنی باید از بین 5 گزینهای که در زیر سوال اصلی آمده است، پاسخی را انتخاب کند که به بهترین شکل تصویر سوال را تکمیل کند.
هر تصویر ناقص شامل الگوهای مشخصی است و آزمودنی باید از درک الگوها، روابط و قوانین موجود در تصویر استفاده کند تا بهترین گزینه را برای تکمیل تصویر انتخاب کند. این آزمون به طور مستقیم توانایی هوش دیداری، استدلال ماتریسی، تفکر فضایی و تواناییهای منطقی فرد را ارزیابی میکند.
مدت زمان مخصوص پاسخگویی به این بخش از آزمون 13 دقیقه است و پس از انتخاب گزینه پاسخ توسط آزمودنی، سوال بعدی به طور خودکار نمایش داده میشود. هدف این بخش از آزمون، ارزیابی توانایی آزمودنی در حل معماها و تصویرسازی فضایی است.
Figure Weight
۲.۱. آزمون تشخیص وزنها
آزمون تشخیص وزنها (Figure Weight) شامل 27 سوال است. در هر سوال، یک تصویر از چند وزنه مختلف نمایش داده میشود و آزمودنی باید از بین 5 گزینهای که ارائه شده است، پاسخ درست را انتخاب کند.
هر تصویر شامل چند وزنه است که به صورت مختلف در هم قرار گرفتهاند. آزمودنی باید تشخیص دهد که کدام یک از وزنهها، به ترتیب، سبکتر یا سنگینتر است. برای پاسخگویی درست، آزمودنی باید قوانین و الگوهای موجود در ترتیب وزنهها را درک کند و بر اساس آنها پاسخ درست را انتخاب کند.
مدت زمان مخصوص پاسخگویی به این بخش از آزمون 14 دقیقه است و پس از انتخاب گزینه پاسخ توسط آزمودنی، سوال بعدی به طور خودکار نمایش داده میشود. هدف این بخش از آزمون، ارزیابی توانایی آزمودنی در تشخیص ترتیب و وزنهها است.
۳.۱. تفسیر کاربردی
۱.۳.۱. عملکرد شاخص استدلال سیال در استانها
• نمودار شماره 1 عملکرد شاخص استدلال سیال را استان به استان بررسی کرده است . با توجه به نمودارشماره1 عملکرد استدلال سیال در برخی استان ها به طور مشهودی با استان های دیگر متفاوت می باشد . طبق این نمودار استان سمنان و با فاصله کمتری از این استان استان زنجان بهترین عملکرد در زمینه استدلال سیال و استان چهار محال و بختیاری ضعیف ترین عملکرد را در این شاخص دارند . تغییر مشهود در شاخص شناختی استدلال سیال نیازمند بررسی بیشتر در زمینه سلامت عملکرد شناختی کارکنان می باشد .
• تغییرات سنی، محیطی و ژنتیکی بر هوش سیال تاثیر گذار می باشند، لذا این افت عملکرد در استان چهار محال و بختیاری می تواند باب مهمی در بررسی شرایط جسمی و محیطی پرسنل در این نقاط باشد.
با توجه به جدول ارائه شده و استفاده از توانایی استدلال سیال شناختی (Fluid Reasoning) در تفسیر آن، میتوان نتیجه گرفت که این جدول ارتباطی بین استدلال سیال و ویژگیهای مورد بررسی در نقاط مختلف کشور را نشان میدهد.
مقادیر میانگین ارزش (Average of Value) در ستون دوم جدول نشان میدهد که چه قدر استدلال سیال در هر استان حاکم است. مقادیر بالاتر نشان دهنده توانایی بیشتر در استدلال سیال میباشد.
علاوه بر این، ویژگی مورد بررسی در این جدول استدلال سیال یا “Fluid Reason ” نام دارد، که نشان میدهد این تحلیل بر اساس نمرههای استدلال سیال در آزمون انجام شده است.
به طور کلی، این جدول ارتباطی بین استدلال سیال و ویژگیهای مورد بررسی در استانهای مختلف را نشان میدهد و میتوان با استفاده از این ارتباط، تحلیلهای بیشتری درباره استدلال سیال در جوامع مختلف انجام داد.
۲.۳.۱. عملکرد شاخص استدلال سیال با توجه به گرایش تحصیلی
• نمودار شماره 2 عملکرد شاخص استدلال سیال را با توجه به گرایش تحصیلی بررسی کرده است . با توجه به نمودار شماره 2 گرایش ریاضی/ فنی مهندسی 1 بهترین عملکرد را در زمینه شاخص استدلال سیال و گرایش انسانی 1 و با فاصله کمی گروهی که سطح تحصیلی سیکل و پایین تر داشتند ضعبف ترین عملکرد را در این شاخص داشتند که با توجه به اینکه در رشته های فنی مهندسی افراد از این شاخص شناختی بیشتر استفاده می کنند یا به عبارتی با کارهایی درگیر هستند که نیاز به استفاده بیشتر از حافظه کاری ، استنناج ، توجه و تمرکز بر روی جزئیات دارند.
به عبارتی دیگر جدول ارائه شده برای توانایی استدلال سیال (Fluid Reasoning) در مقاطع تحصیلی مختلف تحلیلی ارائه میدهد. با استناد به میانگین ارزش (Average of Value) در ستون دوم جدول، میتوان نتیجه گرفت که در مقطع تحصیلی ریاضی فنی مهندسی 1 با مقدار 0.356، بیشترین میانگین استدلال سیال و در مقطع تحصیلی سیکل، راهنمایی و دبستان، کارودانش با مقدار 0.321، کمترین میانگین استدلال سیال مشاهده میشود.
همچنین، ویژگی مورد بررسی در این جدول “استدلال سیال” نام دارد، که نشان میدهد تحلیل بر اساس نمرههای استدلال سیال در هر مقطع تحصیلی انجام شده است.
با توجه به مقادیر میانگین در ستون دوم جدول، میتوان نتیجه گرفت که مقاطع تحصیلی ریاضی فنی مهندسی 1 و فنی مهندسی 2 با مقادیر 0.356 و 0.351 به ترتیب بیشترین میانگین استدلال سیال را دارند، در حالی که مقطع تحصیلی سیکل، راهنمایی و دبستان، کارودانش با مقدار 0.321 کمترین میانگین را دارد.
به طور کلی، این جدول ارتباطی بین استدلال سیال و مقاطع تحصیلی مختلف را نشان میدهد و میتوان با استفاده از این ارتباط، تحلیلهای بیشتری درباره استدلال سیال در مقاطع تحصیلی مختلف انجام داد.
۳.۳.۱. عملکرد شاخص استدلال سیال در گروه های سنی مختلف
• نمودار شماره 3 عملکرد شاخص استدلال سیال را در گروه های سنی مخلف بررسی می کند . با توجه به نمودار شماره 3 گروهی که در دهه دوم زندگی بودند و در رنج سنی 20-30 سال قرار گرفتند بهترین عملکرد رو در شاخص استدلال سیال داشتند و همانطور که نمودار نشان میدهد با شیب ملایمی عملکرد در این شاخص با افزایش سن کاهش پیدا می کند بطوریکه گروهی که در دهه پنجم زندگی بودند کمترین عملکرد را در این شتخص شناختی نشان دادند .
Visual–Spatial Index
۲. شاخص دیداری فضایی
برای ارزیابی این شاخص از خرده مقیاس معماهای دیداری (Visual Puzzles) استفاده خواهد شد. این خرده مقیاس موارد زیر را ارزیابی می کند.
توانایی ذهنی، غیرحرکتی، و ترکیبی که مستلزم استدلال دیداری و فضایی است.
چرخش ذهنی (Mental rotation)، حافظه کاری دیداری (visual working memory)، درک روابط جز – کل و توانایی تجزیه و تحلیل محرکهای دیداری انتزاعی از اجزای این شاخص می باشند.
Visual Puzzle
۱.۲. دستورالعمل خرده آزمون پازل های دیداری
این بخش شامل 26 سوال است. آزمودنی باید از میان 6 تصویری که ارائه می شود 3 تصویر صحیح را پیدا کند که مجموع سه تصویر ارائه شده بتوانند تصویر محرک را بسازد. در این خرده آزمون ترتیب انتخاب تصاویر اهمیتی اهمیتی ندارد اما تصاویر باید دقیق و صحیح باشند. زمان پاسخ گویی مناسب برای این آزمون در مجموع 12 دقیقه است. هر محرک حتما با 3 تصویر ساخته خواهد شد که بعد از انتخاب تصویر سوم سئوال بعدی به صورت خودکار نمایش داده خواهد شد و تا قبل از انتخاب گزینه سوم امکان تغییر دوپاسخ قبلی وجود خواهد داشت.
2.2. تفسیر کاربردی
۱.۲.۲. شاخص دیداری-فضایی را در سطح استانی
• نمودار شماره 4 شاخص دیداری-فضایی را در سطح استانی بررسی می کند . با توجه به نمودار به ترتیب استان های خراسان جنوبی و خراسان شمالی بالاترین عملکرد را در این شاخص شناختی و استان کهکیلویه و بویر احمد ضعیف ترین عملکرد را در این شاخص نشان می دهند
هوش بصری-فضایی یکی از زیرمجموعههای تواناییهای شناختی است که شامل توانایی درک و تجزیه و تحلیل اطلاعات بصری، درک فضا، ذخیره و یادآوری اطلاعات بصری میشود. این نوع هوش به افراد امکان میدهد تا تصاویر و الگوها را درک و تجسم کنند و قادر به ایجاد و دستکاری اطلاعات در فضا هستند.
استفاده از تغییرات در نمودارها و نمایشهای بصری میتواند به عنوان یک هشدار مدیریتی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به تواناییهای بصری-فضایی، فرد میتواند تغییرات را در نمودارها و نمایشهای بصری شناسایی کند و مشکلات و خطاهای احتمالی را پیش بینی کند. این امکان به مدیران میدهد تا در صورت لزوم برنامههای توانبخشی شناختی را برای بهبود و تقویت تواناییهای بصری-فضایی در افراد برنامهریزی کنند.
بنابراین، با استفاده از ارزیابی هوش بصری-فضایی و توجه به تغییرات نمودارها و نمایشهای بصری، میتوان به عنوان یک ابزار مدیریتی برای پیشگیری از خطاها و نیز برنامهریزی برای تقویت تواناییهای شناختی مرتبط با آن استفاده کرد.
۲.۲.۲. شاخص شناختی دیداری-فضایی را در سطح گرایش تحصیلی
• نمودار شماره 5 شاخص شناختی دیداری-فضایی را در سطح گرایش تحصیلی بررسی کرده . بر اساس این نمودار گروه فنی- مهندسی 2 بالاترین عملکرد و گروه انسانی 1 پایین ترین عملکرد را در زمینه شاخص شناختی دیداری-فضایی نشان می دهند .
• این نکته با توجه به کاربرد و پرورش پر تکرار کادر مهندسی از پردازش های دیداری می تواند تا حدی قابل پیشبینی باشد و یک امر بدیهی به نظر می رسد و اهمیت کاربرد نیروهای متخصص در هر فیلد را نشان می دهد.
۳.۲.۲. شاخص شناختی دیداری-فضایی با توجه به گروه سنی
نمودار شماره 6 نشان میدهد که شرکت کنندگانی که در دهه دوم زندگی خود هستند، بالاترین عملکرد را در شاخص دیداری-فضایی دارند. به عبارت دیگر، این گروه سنی دارای توانایی بیشتری در درک و تجزیه و تحلیل اطلاعات بصری، درک فضا و تجسم موارد مختلف در فضا است.
علاوه بر این، نمودار نشان میدهد که عملکرد در شاخص دیداری-فضایی با افزایش سن به طور قابل ملاحظهای کاهش مییابد. به عبارت دیگر، با افزایش سن، توانایی در درک و تجزیه و تحلیل اطلاعات بصری و تجسم در فضا کاهش مییابد.
این نتیجه ممکن است نشان دهنده اهمیت نیروی جوان در این حوزه باشد. به عنوان مثال، در سازمانها و شرکتها ممکن است به عنوان یک فاکتور مهم در استخدام و آموزش پرسنل، توجه به توانمندیهای بصری-فضایی افراد در دهه دوم زندگی خود باشد. همچنین، ممکن است این نتیجه نیاز به برنامههای توانمند سازی و تقویت تواناییهای بصری-فضایی در افراد با سن بالاتر را نشان دهد.
بنابراین، نمودار شماره 6 به ما اطلاعاتی درباره اهمیت و تأثیر سن و توانمندیهای بصری-فضایی بر عملکرد شناختی افراد ارائه میدهد.
نمودار فوق و جدول مربوطه به شاخص هوش بصری-فضایی در گروههای سنی مختلف است. در این جدول، سن و عملکرد میانگین شاخص هوش بصری-فضایی در هر گروه نشان داده شده است.
با توجه به جدول، مشاهده میشود که با افزایش سن، عملکرد در شاخص هوش بصری-فضایی کاهش مییابد. در گروه سنی 20 سال، میانگین شاخص هوش بصری-فضایی برابر با 0.278 است که بالاترین مقدار میانگین در این جدول است. با گذشت به گروه سنی 30 سال، میانگین شاخص به 0.251 کاهش مییابد. در گروه سنی 40 سال، میانگین به 0.187 کاهش مییابد و در گروه سنی 50 سال به 0.142 کاهش مییابد. در نهایت، در گروه سنی 60 سال، میانگین شاخص هوش بصری-فضایی به 0.092 کاهش مییابد که کمترین مقدار میانگین در این جدول است.
بنابراین، جدول نشان میدهد که با پیشروی سن، شاخص هوش بصری-فضایی کاهش مییابد و توانایی درک، تجزیه و تحلیل، و تجسم اطلاعات بصری و درک فضا نیز کاهش مییابد. این نتیجه نشان میدهد که با پیر شدن، قابلیتهای بصری-فضایی شناختی نیز تحت تأثیر قرار میگیرند و میتواند اهمیت بالقوه اقدامات توانبخشی شناختی در این حوزه را تأکید کند.
Processing Speed
۳. شاخص سرعت پردازش
برای ارزیابی سرعت پردازش از خرده مقیاسهای رمزگردانی (Coding)، جستجوی نماد (Symbol Search) و حذف (Cancellation) استفاده می شود
۳.۳. خرده مقیاس رمزگردانی
عواملی مانند توجه و تمرکز، حافظه پیوندی، انعطاف پذیری شناختی، چابکی یا ظرافت در هماهنگی حرکتی، توانایی یادگیری رویهای ضمنی، سرعت روانی حرکتی، حافظه دیداری کوتاه مدت، هماهنگی دیداری-حرکتی و توانایی بررسی اجمالی و تشخیص دیداری-ادراکی را ارزیابی می کند.
۲.۳. خرده مقیاس جستجوی نماد
توانائی هایی مانند سرعت تصمیم گیری، کنترل بازداری، تشخیص ادراکی-دیداری، سرعت روانی حرکتی و تطابق، حافظه دیداری کوتاه مدت، تطابق دیداری حرکتی و توجه و تمرکز را می سنجد.
۱.۳. خرده مقیاس حذف
قابلیت هایی مانند سرعت تصمیمگیری، هماهنگی دیداری حرکتی، پردازش دیداری، دیداری -ادراکی، بازشناسی و تشخیص، توانایی بررسی اجمالی دیداری، توانایی نگهداری مجموعه، و توجه و تمرکز را ارزیابی می کند.
Symbol search
۴.۳. دستورالعمل خرده آزمون جسجوی نماد
این خرده آزمون شامل 60 سوال است. سوالات در قالب دو عدد عکس ارائه می شود یک عکس که تصویر هدف (محرک) است و شامل دو تصویر دیداری است که مفهوم کلامی خاصی ندارد، سپس یک توالی عکس 5 تایی از همان جنس سئوال نمایش داده می شود و آزمودنی باید یکی از این دو تصویری که از قبل به وی نمایش داده شده است را از میان 5 عکس پیدا کند ، البته این احتمال وجود دارد که تصویر هدف در بین هیچ یک از 5 تصویر نمایش داده شده نباشد که در این صورت آزمودنی گزینه “No” را باید انتخاب نماید و در صورتی که بوده باشد باید تصویر را انتخاب نماید. آزمودنی فقط حق یک انتخاب دارید و به محض انتخاب یک گزینه، سوال بعدی ارائه می شود، بنابراین سرعت عمل، حفظ زمان و دقت در انتخاب بسیار مهم است. زمان کل پاسخگویی به این بخش 120 ثانیه است.
5.۳. تفسیر کاربردی
نمودار ۷
۱.۵.۳. بررسی شاخص سرعت پردازش در سطح استانی
نمودار شماره 7 به بررسی شاخص سرعت پردازش در سطح استانی پرداخته است . با توجه به این نمودار استان های خراسان جنوبی و خراسان شمالی در بالاترین سطح به لحاظ عملکردی در این شاخص هستند و استان کهکیلویه و بویر احمد ضعیف ترین عملکرد را در این شاخص نشان می دهند .
سرعت پردازش اندازه گیری زمان مورد نیاز برای پاسخگویی و یا پردازش اطلاعات در محیط خود است. با افزایش سن، سرعت پردازش به طور چشمگیری کاهش یافته است. بنابراین، افراد مسن در مقایسه با بزرگسالان جوانتر به زمان بیشتری برای تکمیل یک کار شناختی نیاز دارند. این یک امر قابل پیشبینی می تواند باشد ولی تغییر سرعت پردازش با توجه به محیط زندگی یک پدیده غیر قابل پیشبینی است و نشان دهنده تاثیر متغییر های محیطی در عملکرد شناختی افراد و در این مورد خاص سرعت پردازش است که نیازمند بررسی های محیطی خواهد بود.
نمودار ۸
۲.۵.۳ بررسی شاخص سرعت پردازش در سطح استانی
نمودار شماره 8 نشان میدهد که سرعت پردازش اطلاعات در گرایشهای تحصیلی مختلف متفاوت است. با بررسی نمودار، مشاهده میشود که گرایش تحصیلی جغرافیا و محیط زیست بیشترین سرعت پردازش را دارد. به عبارت دیگر، دانشجویانی که در این گرایش تحصیل کردهاند، قدرت بالاتری در پردازش اطلاعات دارند. از سوی دیگر، گرایشهای هنر و انسانی 1 و مقطع تحصیلی سیکل کمترین سرعت پردازش را دارند، به این معنی که دانشجویانی که در این گرایشها و مقاطع تحصیلی تحصیل کردهاند، عملکرد کمتری در پردازش اطلاعات دارند.
آموزش یک فرآیند مهم در توانمند نگه داشتن عملکرد ذهنی است. با آموزش و تقویت مهارتها و استفاده از تکنیکهای مناسب، میتوان عملکرد ذهنی را بهبود بخشید و از نظر شاخص سرعت پردازش نیز بهتر عمل کرد. از این رو، آموزش میتواند یک عامل پیشبینیکننده باشد که با توجه به نمودار فوق، اهمیت اقدامات آموزشی و توانبخشی در این حوزه را نشان میدهد. به عبارت دیگر، با انجام آموزشهای مرتبط با پردازش اطلاعات، میتوان سرعت و کارآیی در پردازش اطلاعات را بهبود بخشید و عملکرد ذهنی را تقویت کرد.
نمودار ۹
۳.۵.۳. تاثیر سن در روند سرعت پردازش اطلاعات
نمودار شماره 9 تاثیر سن را در روند سرعت پردازش اطلاعات نشان میدهد که با افزایش سن روند سرعت پردازش اطلاعات کند می شود و این شاخص شناختی دچار افت شدیدی می شود به این معنا که با افزایش سن فرآیند رمزگردانی اطلاعات و همچنین بازیابی اطلاعات با روند کندتری انجام میگیرد که بالطبع در عملکردهایی فرد به طور مشهودی خود را نشان می دهد و فرد به طور مشهودی با روند کند تری فعالیت ها را چه در زمینه جسمی و چه ذهنی مانند تصمیم گیری در مسایل انجام می دهد .
این جدول (سرعت پردازش ذهنی با توجه به گروه سنی)، توانایی شناختی سرعت پردازش ذهنی را بر اساس گروههای سنی مختلف نشان میدهد. با بررسی این جدول، مشاهده میشود که با افزایش سن، سرعت پردازش ذهنی به طور معناداری کاهش مییابد. به عبارت دیگر، افرادی که در گروه سنی 20 ساله قرار دارند، بالاترین سرعت پردازش ذهنی را دارند و با افزایش سن، این سرعت به طور قابل توجهی کاهش مییابد. به طور متوسط، افراد در گروه سنی 20 ساله دارای سرعت پردازش ذهنی بالغ بر 0.23 هستند، در حالی که افراد در گروه سنی 60 ساله دارای سرعت پردازش ذهنی تقریباً 0.10 هستند.
این جدول نشان میدهد که توانایی شناختی سرعت پردازش ذهنی با عبور از دورههای سنی مختلف تغییر میکند و این تغییرات ممکن است در برنامهها و استراتژیهای توانمندسازی شناختی و مدیریت سن منعکس شود. به عبارت دیگر، با درک این تفاوتها، میتوان برنامههای آموزشی و تمرینی را طراحی کرد که به تقویت و بهبود سرعت پردازش ذهنی در گروههای سنی مختلف کمک کند.
Working Memory
۴. شاخص حافظه کاری
حافظه کاری دیداری واژه ای است که بنا به تعریفی با استنتاج از حافظه کوتاه مدت معرفی می گردد. با افزایش تکالیف ذهنی در حافظه کوتاه مدت فضای بسیار کمی برای درک مطلب، محاسبه، یادگیری و یا استدلال باقی میماند و بنابراین عملکرد افراد در تکالیف مختلف به شدت مختل می شد. حافظه کاری برای حفظ اطلاعات ارتباطات فضایی و کلامی، فراهم کردن فضایی برای تجزیه و تحلیل و تصمیمگیری و ایجاد توانایی مقایسه بازنمودهای ذهنی به کار میرود. حافظه کاری یک جایگاه مهم برای پرداز شهای ذهنی حساب می شود.
شاخص حافظه فعال توجه، تمرکز و حافظه فعال را اندازه می گیرد. حافظه فعال اطلاعات را به صورت موقت در ذهن نگهداری می کند و برخی عملیات ها و دستکاری ها را روی آن اطلاعات انجام می دهد و پیوندهای جدیدی را می سازد و اطلاعات جدیدی را باز تولید می کند و یا نتایج را به روز می کند. استدلال سیال همیشه نیازمند حافظه فعال است. اما حافظه فعال همیشه نتیجه استدلال سیال نیست. به نظر می رسد مکانیزم های شناختی این دو شاخص با هم پیوند نیرومندی دارند.
Symbol Span
۱.۴. دستور العمل خرده آزمون فراخنای تصاویر
این خرده آزمون شـامل 26 سوال است. سوالات به صورت مجموعه ای از نمـادهای انتزاعی در یک صفحه به مدت 5 ثانیه نمـایش داده می شود و سپس از آزمودنی خواسته می شود که از بین تصاویر ارائه شده پاسخ، گزینه ها را مطابق با الگو ارائه شده سوال انتخاب کند. به عبارتی همان تصاویری که قبلا دیده بود را باید به خاطر بسپرد و سپس تصاویر نمایش داده شده را بین تصاویر سئوال پیدا کند و در این آزمون ترتیب انتخاب تصاویر اهمیتی ندارد. زمان پاسخگویی به هر سوال 20 ثانیه می باشد. اگر آزمودنی بیشتر از تعداد الگو ارائه شده در سوال، گزینه پاسخ انتخاب کنید، کلیه پاسخ های شما حذف شده و باید مجدداً انتخاب کنید. به مرور تعداد سئوال های محرک و گزینه های پاسخ بیشتر می شوند.
۲.۴. تفسیر کاربردی
۱.۲.۴. عملکرد حافظه فعال در استان ها
با توجه به نمودار شماره 10 به صورت مشهودی عملکرد حافظه فعال در بعضی از استان ها با سایر استان ها متفاوت می باشد. تغییر مشهود در شاخص های شناختی مانند حافظه فعال نیازمند بررسی بیشتر در زمینه سلامت عملکرد شناختی کارکنان می باشد .
حافظه کاری ذخیره مقدار کمی از اطلاعات به شکلی است که به راحتی قابل دسترسی است و امکان این وجود دارد که آن اطلاعات کم دستکاری و پردازشی فراتر از نگهداری صرف حافظه داشته باشند. این شاخص در پیشگیری از خطاهای ناخواسته و عملکرد مناسب ذهنی بسیار می تواند تاثیر گذار باشد.
نمودار ۱۱
۲.۲.۴. شاخص شناختی حافظه فعال در گرایش های سنی
نمودار شماره 11 شاخص شناختی حافظه فعال را در گرایش های تحصیلی مختلف بررسی می کند .که بر اساس نمودار گرایش فنی مهندسی 1 بالاترین و گرایش انسانی 1 پایین ترین عملکرد را در این شاخص نشان می دهد .
نمودار ۱۲
۳.۲.۴. حافظه فعال در تغییرات سنی
با توجه به نمودار شماره 12 حافظه فعال در تغییر با سن دچار نوسان های مشهودی می شود و رابطه خطی و منفی با سن دارد که بیشترین افت آن در سن 40 سالگی می باشد .
همانطور که گفته شد حافظه فعال شاخص مهمی در عملکرد های شناختی می باشد و بنا به تعریف آنکه حافظه کاری ذخیره مقدار کمی از اطلاعات به شکلی است که به راحتی قابل دسترسی است و امکان این وجود دارد که آن اطلاعات کم دستکاری و پردازشی فراتر از نگهداری صرف حافظه داشته باشند. این شاخص در پیشگیری از خطاهای ناخواسته و عملکرد مناسب ذهنی بسیار می تواند تاثیر گذار باشد، اهمیت توانمند سازی افراد از یک بازه سن خاص برای بهبود شاخص حافظه کاری امری مهم به نظر می رسد.
در این جدول، مقادیر مربوط به توانایی حافظه کاری (Working Memory) بر اساس گروههای سنی مختلف آورده شده است. حافظه کاری به توانایی مغز اشاره دارد که به طور همزمان اطلاعات را در حافظه نهان نگه داشته و آنها را فراخوانی میکند و از آنها در حین انجام وظایف شناختی استفاده میکند.
بررسی نمودار و جدول حافظه فعال به نسبت سن، نشان میدهد که با گذر زمان و افزایش سن، توانایی حافظه کاری به طور معناداری کاهش مییابد. در این جدول، میانگین مقادیر حافظه کاری برای گروه سنی 20 ساله حدود 0.08 است، در حالی که برای گروه سنی 60 ساله حدود 0.03 است.
این تفاوتها در توانایی حافظه کاری با توجه به سن، درک عملکرد شناختی و تغییرات طبیعی در عملکرد مغز در طول عمر مرتبط است. با پیشروی در سن، ممکن است تغییراتی در ساختار و عملکرد مغز رخ دهد که موجب کاهش توانایی حافظه کاری میشود. عوامل مختلفی مانند عملکرد عصبی، فرسودگی شناختی و تغییرات نوروسیکولوژیکال نقش مهمی در این تفاوتها ایفا میکنند.
استفاده از رویکرد علوم شناختی در بررسی این تفاوتها میتواند به ما کمک کند تا فهم بهتری از پردازش اطلاعات در حافظه کاری در گروههای سنی مختلف پیدا کنیم. این فهم عمیقتر میتواند به طراحی برنامههای آموزشی و تمرینی برای بهبود حافظه کاری در هر گروه سنی کمک کند.
۵. نگاه تجمیعی
جدول زیر مقادیر میانگین برخی از شاخصهای شناختی را با توجه به سن نشان میدهد.
20 |
30 |
40 |
50 |
60 |
|
استدلال سیال |
0.348 | 0.348 | 0.336 | 0.320 | 0.298 |
پردازش دیداری-فضایی |
0.278 | 0.251 | 0.187 | 0.142 | 0.092 |
حافظه کاری |
0.088 | 0.074 | 0.054 | 0.047 | 0.038 |
سرعت پردازش |
0.231 | 0.188 | 0.141 | 0.111 | 0.102 |
تفسیر عصب شناختی و کاربردی این جدول بر اساس تغییرات در شاخصهای شناختی با سن به شرح زیر است:
پردازش دیداری-فضایی:
مقادیر بالاتر از این شاخص در سنین جوانتر (مانند 20 و 30 سالگی) نشان دهنده توانایی بیشتر در پردازش اطلاعات دیداری و فضایی است. با پیشرفت سن، مقادیر این شاخص کاهش مییابد، که ممکن است به دلیل کاهش قابلیت پردازش دیداری و فضایی یا تغییرات در ساختار مغزی مرتبط باشد.
حافظه کاری:
مقادیر بالاتر از این شاخص در سنین جوانتر (مانند 20 و 30 سالگی) نشانگر ظرفیت بالاتر حافظه کاری است. با پیشرفت سن، مقادیر این شاخص کاهش مییابد، که ممکن است به دلیل کاهش ظرفیت حافظه کاری یا سایر تغییرات در ساختار و عملکرد مغزی مرتبط باشد.
استدلال سیال:
مقادیر بالاتر از این شاخص در سنین جوانتر (مانند 20 و 30 سالگی) نشان دهنده توانایی بیشتر در استدلال سیال است. با پیشرفت سن، مقادیر این شاخص کاهش مییابد، که ممکن است به دلیل کاهش قابلیت تجدیدپذیری سیستم عصبی یا عوامل دیگری باشد.
سرعت پردازش:
مقادیر بالاتر از این شاخص در سنین جوانتر (مانند 20 و 30 سالگی) نشان دهنده سرعت بالاتر در پردازش اطلاعات است. با پیشرفت سن، مقادیر این شاخص کاهش مییابد، که ممکن است به دلیل کاهش سرعت پردازش عصبی یا تغییرات در عملکرد مغزی مرتبط باشد.
در کل، این جدول نشان میدهد که با پیشرفت سن، برخی از شاخصهای شناختی کاهش مییابند، که میتواند ناشی از تغییرات فیزیولوژیکی و عصبی در مغز باشد. همچنین، این تفسیرات میتوانند ایدهآلتر شوند با توجه به متغیرهای دیگری مانند جنسیت، سطح سواد و تجربههای فرد.
گزارش اجرای آزمون
مدت زمان اجرا
آزمون شماره 1 قسمت اول بررسی استدلال سیال ( Fluid Reasoning Part A ) : این آزمون شامل 26 سئوال است که در مجموع 13 دقیقه زمان پاسخ گویی به آن در نظر گرفته خواهد شد.
آزمون شماره 2 قسمت دوم بررسی استدلال سیال ( Fluid Reasoning Part B ) : این آزمون شامل 27 سئوال است که در مجموع 14 دقیقه زمان پاسخگویی به آن در نظر گرفته خواهد شد.
آزمون شماره 3 درک دیداری فضایی ( Visual-Spatial ) : این آزمون شامل 26 سئوال است و در مجموع 12 دقیقه زمان پاسخگویی به آن در نظر گرفته خواهد شد.
آزمون شماره 4 سرعت پرازش ( Processing Speed ) : این آزمون شامل 60 سئوال است و در مجموع 2 دقیقه زمان برای پاسخگویی به آن در نظر گرفته خواهد شد.
آزمون شماره 5 حافظه فعال ( Working Memory ) : این آزمون شامل 26 سئوال است ، هر سئوال 5 ثانیه نمایش داده خواهد شد و زمان انتظار برای انتخاب هر پاسخ 20 ثانیه خواهد بود و در مجموع 11 دقیقه در نظر گرفته خواهد شد.
شرح انجام آزمون :
این آزمون بر روی 32 هزار نفر از پرسنل یک مجموعه بزرگ انجام شد .
آزمون به صورت همزمان برای تمام شرکت کنندگان اجرا شد. سئوال ها به صورت پرسش و پاسخ در بستر اینترنت ارائه شد و اجرای آن محدودیتی در نوع پلت فرم نداشت و امکان اجرا بر روی رایانه، تلفن همراه، تبلت و سایر تجهیزات الکترونیکی را دارا بود.
نرم افزار از آزمودنی هایی که از صفحات کوچکتر مانند تلفن همراه استفاده می نمودند می خواست که گوشی خود را بچرخانند تا از حداکثر سایز تلفن امکان استفاده وجود داشته باشد . در ضمن هر ابزاری که آزمودنی ها از آن استفاده می کردند باید مجهز به دوربین می بود تا به صورت تصادفی در طی برگزاری آزمون از آزمودنی حداقل 4 عکس گرفته شود، این فرآیند عکس گرفتن اتفاقی برای جلوگیری از تقلب در نظر گرفته شده بود.
برای همین از آزمودنی های خانم تقاضا شده بود در هنگام انجام آزمون حجاب کامل اسلامی داشته باشند و آقایان نیز این مسئله را در نظر داشته باشند. به تمامی شرکت کنندگان از قبل این مسئله اطلاع داده شده بود و اجازه دسترسی به دوربین را در ابتدا هر آزمودنی خود ارائه می نمود و در صورت عدم دسترسی آزمون شروع نمی شد.
ساختار طراحی آزمون :
در طول دههها آزمونها و مقیاسهای مختلف برای ارزیابی توانائیهای شناختی از جمله هوش توسط محققین طراحی و ارائه شده است که از مهمترین آنها می توان به آزمونهای کاتل، ریون، گاردنر، مقیاس هوشی استنفورد بینه و مقیاس هوش وکسلر اشاره کرد. از منظر نظری آزمونهای هوش به صورت تکوینی رشد و توسعه یافته و اغلب آنها بر اساس نظریه چند عاملی طراحی شدهاند. مقیاس هوش وکسلر 4 بزرگسالان و پنج کودکان و نوجوانان تکوین یافته دیدگاههای قبلی می باشد که به نظریه CHC شهرت دارد. آخرین نسخه این نظریه در سال 2018 ارائه گردیده که بر اساس آن هوش انسانی علاوه بر هوش کلی دارای پنج شاخص اساسی می باشد.
مطابق نظریه کتل، هورن، کارول که بر اساس تحلیل عوامل حاصل شده است ، هوش متشکل از سه لایه توانایی شناختی بشرح زیر است:
توانائیهای محدود (narrow abilities) توانائیهای گسترده (broad abilities) و توانایی کلی (general ability) بر اساس این مدل نظری هوش از پنج شاخص درک کلامی (verbal comprehension)، دیداری فضایی
(Visual spatial)، استدلال سیال (Fluid Reasoning) ، حافظه فعال (Working Memory) ، و سرعت پردازش (Processing Speed) تشکیل شده است . هر یک از این شاخصهای توسط خرده مقیاسهای مختلف قابل اندازه گیری می باشد که در ساختار طراحی آزمون در نظر گرفته شده است.
تهیه سئوالات آزمون :
کلیه سئوالات و خرده آزمون های تهیه شده از منابع معتبر بر مبنای ساختار طراحی آزمون جمع آوری شده و همگی به صورت اصلی گردآوری شده اند .
تمامی سئوال از منابع پرتکرار علمی می باشند و به جز گردآوری دقیق و هدفمند برپایه مدل ارزیابی آزمون هیچ دخل و تصرفی در خود سئوال ها انجام نشده است.
تجزیه و تحلیل نتایج :
پس از اجرای آزمون کلیه پاسخنامه ها طی دو مرحله تصحیح و بازبینی و نتایج استخراج گردید. سپس نتایج بدست آمده که نمرات خام می باشد وارد برنامه نرم افزاری SPSS شده و آنگاه با تحلیل های آماری نمرات تراز، رتبه درصدی، نمرات هنجاری و … برای کل مقیاس و نیز سه شاخص اصلی جداگانه محاسبه گردید.
هوش مصنوعی در آنالیز داده های شناختی (Cluster)
با توجه به دادههای ارائه شده، میتوان تفسیر تغییر عملکرد شناختی بر اساس استانهای مورد ارزیابی را ارائه کرد. این دادهها شامل میانگین مقادیر عملکرد شناختی و جمع مقادیر هر سه برآیند شناختی محاسبه شده برای هر استان است.
به طور کلی، میانگین مقدار عملکرد شناختی برای استانها از 0.188 (کهگیلویه و بویراحمد) تا 0.237 (خراسان جنوبی) متغیر است. این مقادیر نشان میدهند که در مجموع، استان خراسان جنوبی بیشترین عملکرد شناختی را دارد و استان کهگیلویه و بویراحمد کمترین عملکرد را دارد.
جمع مقادیر برآیند هر 3 کلاستر اصلی شناختی نیز برای استانها متغیر است و از 61 (خراسان جنوبی) تا 9616 (خوزستان) متفاوت است. این مقادیر نشان میدهند که استان خوزستان بیشترین مقدار جمع مقادیر برآیند هر 3 کلاستر اصلی شناختی را دارد و استان خراسان جنوبی کمترین مقدار را دارد.
در کل، این دادهها نشان میدهند که هر استان در عملکرد شناختی خود متفاوت است و عوامل مختلفی میتوانند بر این تفاوتها تأثیر گذاشته باشند.
با توجه به دادههای ارائه شده، میتوان تفسیر تغییر عملکرد شناختی بر اساس رشتههای تحصیلی مختلف را ارائه کرد.
با توجه به مقادیر میانگین عملکرد شناختی، در رشته ریاضی فنی مهندسی 1 بیشترین عملکرد شناختی دیده میشود، در حالی که در رشته انسانی 1 کمترین عملکرد شناختی مشاهده میشود.
به طور کلی، اختلافهای معناداری در عملکرد شناختی بین رشتههای تحصیلی وجود دارد. این نشان میدهد که نوع رشته تحصیلی میتواند تأثیر قابل توجهای بر عملکرد شناختی داشته باشد.
مقادیر بدنی ، ایمنی و انسانی 2 نیز دارای مقادیر نسبتاً بالاتری در عملکرد شناختی هستند. اما رشتههایی مانند هنر، سیکل، راهنمایی و دبستان، کارودانش دارای مقادیر کمتری در عملکرد شناختی هستند.
بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که رشته تحصیلی میتواند در تعیین و تفسیر تغییرات عملکرد شناختی نقش مهمی داشته باشد.
در تمامی تحقیق های گذشته در زمینه عملکرد کلی شناختی ، تحصیل عامل مهمی شناخته می شده است و با توجه به بررسی حال حاضر این تاثیر مشاهده می شود .
در این جدول، سه سطح شاخص شناختی با ارقام 0، 1 و 2 مشاهده میشود. همچنین، ستون اول نشاندهنده بازه سنی افراد است که در این تحلیل در نظر گرفته شدهاند.
با توجه به میانگین مقادیر شاخص شناختی، مشاهده میشود که در بازه سنی 20 تا 60 سال، همه سطوح شاخص شناختی (0، 1 و 2) مقادیر بالایی دارند. اما با افزایش بازه سنی، میانگین شاخص شناختی کاهش مییابد. به عبارت دیگر، بازه سنی 60 سال به بالا دارای میانگین کمتری در شاخص شناختی است.
بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که عملکرد شناختی در بازه سنی 20 تا 60 سال بهتر است و با افزایش سن، عملکرد شناختی کاهش مییابد
به عبارت دیگر به صورت عام ، سن 60 سال یک نقطه برش استراتژیک خواهد در توانایی های شناختی که باید مورد توجه قرار گیرد و افراد بالای این سن نباید تصمیم های استراتژیک خاصی را اتخاذ نمایند.
در این پروژه تمامی شرکت کنندگان به کمک هوش مصنوعی و بر اساس الگوریتم k-means خوشه بندی شدند
در تصویر خوشه بندی-یک ، تقسیم افراد بر اساس دو شاخص سرعت پردازش-حافظه قابل مشاهده است و در تصویر خوشه بندی-دو، بر اساس شاخص استدلال سیال-سرعت پردازش . تمام خوشه بندی ها دو به دو بر اساس شاخص های ارزیابی قابل مشاهده است